Tìm hiểu về khí cụ điện [Bài 8]: Bộ hẹn giờ (Timer) – Gã “trợ lý” đúng giờ và cần mẫn

Lời mở đầu

Chào bà con,

Sau khi tìm hiểu về các thiết bị đóng ngắt và điều khiển, hôm nay chúng ta sẽ nói về một "trợ lý" rất đáng tin cậy trong hệ thống điện: Bộ hẹn giờ, hay còn gọi là Timer.

Gã này giống như một "người giữ lời hứa", được mình dặn dò bật hoặc tắt điện đúng giờ giấc, và nó sẽ làm việc đó một cách cần mẫn, không bao giờ quên, dù mình có đi vắng hay đang ngủ say. Nhờ có nó mà nhiều việc tự động trở nên dễ dàng hơn.

1. Bộ hẹn giờ là gì?

1.1. Định nghĩa

Bộ hẹn giờ là một thiết bị điện dùng để tự động đóng hoặc ngắt mạch điện sau một khoảng thời gian đã được cài đặt trước. Chức năng chính của nó là tự động hóa các thiết bị điện theo thời gian, giúp tiết kiệm điện và làm cho cuộc sống tiện nghi hơn.

1.2. Tên gọi

• Tên thường gọi: Bộ hẹn giờ, công tắc hẹn giờ.
• Tên chuyên ngành: Timer.
• Tên gọi khác: Đồng hồ hẹn giờ.

1.3. Chức năng và ứng dụng

Chức năng chính: Bật/tắt thiết bị theo một lịch trình cụ thể.

Ứng dụng:

• Trong đời sống: Hẹn giờ bật tắt đèn sân vườn, đèn quảng cáo, máy bơm tưới cây, máy lạnh, quạt, bình nóng lạnh. Bà con mình thường thấy nó trong bếp để hẹn giờ nồi cơm điện hay lò vi sóng đấy.
• Trong công nghiệp và nông nghiệp: Hẹn giờ cho các hệ thống tưới tiêu tự động, hệ thống chiếu sáng cho trang trại chăn nuôi, hay các máy móc tự động hóa.
• Có thiết bị nào thay thế không? Chức năng hẹn giờ cũng có thể được thực hiện bằng cách kết hợp rơ-le và các mạch điện phức tạp hơn, nhưng bộ hẹn giờ là giải pháp chuyên dụng, đơn giản và hiệu quả nhất.

2. Phân loại Bộ hẹn giờ

Có nhiều loại bộ hẹn giờ khác nhau, nhưng phổ biến nhất là:

• Bộ hẹn giờ cơ học: Hoạt động dựa trên cơ chế đồng hồ quay. Thường dùng để hẹn giờ ngắn, có tiếng "tíc tắc" khi chạy.
• Bộ hẹn giờ điện tử: Dùng chip điện tử để đếm thời gian. Loại này có màn hình số, độ chính xác cao và có thể lập trình được nhiều chu kỳ bật/tắt trong ngày hoặc trong tuần.

3. Cấu tạo và cơ chế hoạt động

3.1. Cấu tạo

• Bộ hẹn giờ cơ: Gồm một động cơ nhỏ (motor), các bánh răng và một đĩa quay. Khi được cấp điện, motor sẽ quay đĩa, và các chốt gạt trên đĩa sẽ tác động để đóng/mở công tắc điện.
• Bộ hẹn giờ điện tử: Gồm một vi mạch (chip) để đếm thời gian, một màn hình hiển thị, các nút bấm để cài đặt và các tiếp điểm để đóng ngắt mạch điện.

3.2. Cơ chế vận hành

Cài đặt: Mình dùng tay vặn đĩa quay (với hẹn giờ cơ) hoặc bấm nút (với hẹn giờ điện tử) để chọn thời gian cần bật/tắt.

Hoạt động:

• Loại cơ: Motor quay đều, khi đến đúng vị trí đã gài chốt, nó sẽ tác động vào công tắc bên trong, làm bật hoặc tắt thiết bị.
• Loại điện tử: Vi mạch sẽ đếm thời gian. Khi đến đúng thời điểm đã lập trình, nó sẽ gửi tín hiệu để một rơ-le hoặc tiếp điểm bên trong đóng hoặc ngắt mạch điện.

4. Lưu ý khi mua và sử dụng

• Chọn đúng loại: Nếu chỉ cần hẹn giờ đơn giản một vài lần trong ngày, loại cơ là đủ. Nếu cần độ chính xác cao và nhiều chu kỳ hẹn giờ phức tạp, nên chọn loại điện tử.
• Lắp đặt đúng cách: Cần đấu dây đúng sơ đồ và đảm bảo nguồn điện cấp cho bộ hẹn giờ ổn định. Lắp đặt trong hộp kín để tránh bụi bẩn và nước.

5. Nhược điểm và cách khắc phục

Nhược điểm:

• Loại cơ: Dễ bị sai giờ nếu bị mất điện, phát ra tiếng ồn.
• Loại điện tử: Cần phải cài đặt lại nếu hết pin dự phòng hoặc mất điện trong thời gian dài.

Cách khắc phục:

• Chọn bộ hẹn giờ điện tử có pin dự phòng.
• Lắp đặt ở vị trí khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp.

Lời kết

Bộ hẹn giờ là một thiết bị nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn, giúp chúng ta quản lý thời gian sử dụng điện một cách thông minh, tiết kiệm và tự động. Nó chính là một trong những bước đầu tiên để biến ngôi nhà của mình thành Smart Home.

Nếu bà con muốn lắp đặt các hệ thống chiếu sáng, máy bơm, tưới cây tự động, hoặc muốn tìm hiểu sâu hơn về giải pháp nhà thông minh, hãy liên hệ với tôi để được tư vấn miễn phí. Tôi là Phạm Minh Liêm, chuyên tư vấn, thiết kế, thi công và bảo trì các hệ thống Smart Home. Bà con có thể liên hệ với tôi qua:

• Điện thoại: 0902633999
• Nhắn tin Messenger: m.me/smarthomeminhliem
• Nhắn tin/Gọi Zalo: zalo.me/0902633999
• Hoặc ghé thăm cửa hàng tại: Ấp Đôi Ma, Xã Gia Thuận, Tỉnh Đồng Tháp.

Bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về một thiết bị "nhìn thấy" được mực nước, đó là Công tắc phao.